کد مطلب:20994 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

ايمان چيست وچه شرايطي دارد؟ چگونه مي توان به آن دست يافت شرايط رسيدن به ايمان قلبي چيست؟مؤمن كيست؟

در تعريف ايمان به چند حديث امام صادقع استناد مي جوييم كه فرمود : ايمان عبارتست از سكون وآرامشي كه خداوند آنرا برقلب بندگان خودش نازل مي فرمايد ونيز همان روحي است كه از جانب پروردگار مورد تأييد قرار گرفته است ونيزهمان تقوايي است كه خداوند بندگانش را بدان ملزم ساخته است.1 ونيز فرمود : ايمان آن است كه دردل ثابت واستوار گردد.2

سخن درباره ايمان بسيار است ومراتب آن نيز فراوان. امام صادقع درباره مراتب آن فرموده است : خداوند ايمان را بر هفت قسمت قرار داده است كه عبارتند از : نيكي،راستي، يقين، رضا، وفا، علم وحلم. كسي كه تمام اين هفت صفت را دارا باشد داراي ا يمان كامل است وبقيه نيز به اندازه سهمي كه ازا ين مجموعه دارند در درجات مختلف ايمان قرار گرفتهاند.3

استحكام وتقويت آن درقلب، نياز به تمرين وممارست فراوان دارد. علت عمده افكار شك برانگيز وايمان گريز، محكم نبودن ايمان و نداشتن يقين است. يكي از مهم ترين عوامل ايمان آفرين ويقين آور، عبوديت واقعي خداوند تعالي است . از اين رو خصوصيات يك عبد واقعي را بايد دانست وسپس آن را به كار گرفت تا درسايه دانستن وعمل كردن،ايمان محكم گردد. خصوصيات بنده واقعي خداي تبارك وتعالي عبارتست از :

1. شناخت خدا : اولين مرتبه عبادت خدامعرفت وشناخت اوست، بنابراين مي توانيدبراي اين آشنايي يك سير مطالعاتي داشته باشيد واز:كتابهاي اعتقادي آقاي قرائتي شروع كنيد وسپس وارد كتابهاي استاد شهيدمرتضي مطهري بشويد تا پايه معارف واعتقادات اسلامي را از سرچشمه زلال معرفت اسلامي دريافت كنيد ولي اگر زمينه مطالعاتي داريد از همان ابتدا ازآثار استاد شهيد مطهري آغاز كنيد.

2. ايمان به خدا : ايمان از شناخت واعتقاد برتر و والاتر وبا ارزش تر است. ايمان درختي است كه ريشه آن يقين است. ايمان همان يقين قلبي است نه صرف اعتقاد وشناختي كه درمعرض رد واثبات است. تمام عبادات با يقين قوام ودوام مي يابد و يقين اصل وشجره ايمان و قوام بخش عبادت واقعي است. درنتيجه ايمان به خدا عبادت واقعي را محقق مي سازد بنابراين بنده واقعي خدا بايد علاوه برشناخت خدا ايمان به خدا هم داشته باشد. مهم ترين چيزي كه ايمان رادر قلب پا برجا ومستحكم مي سازد ورع وتقوا است يعني اجتناب از معاصي وشبهات حرام. تقوا دركلام اميرالمؤمنين ع نيرويي است روحاني كه براثر تمرين هاي زياد و پرهيز معقول ومنطقي از يك طرف سبب و مقدمه پديد آمدن اين حالت روحاني است. واز طرف ديگر، معلول ونتيجه آن است واز لوازم آن به شما مي رود.

تقوا، روح را نيرومند وشاداب مي كند وبه آن مصونيت مي دهد،درستي گفتار را ضمانت مي كند، قدرت اراده را افزايش مي دهد وبه انسان شخصيت معنوي مي بخشد وفرد را مالك وجود خويش مي سازد.4

3. شناخت دستورا ت خدا : شناخت دستورات خدابعد از شناخت خود خدا وايمان به او، شناخت فرستادگان الهي رانيز به دنبال دارد : زيرا اول بايد آنها را بشناسيم تا برسالت آنها پي ببريم ودر زمان غيبت امام معصومع به شأن ورسالت عالمان وفقيهان بزرگوار واقف گرديم دراين بخش براي شناخت پيامبران وامامان بايد به بحث هاي نبوت وامامت وكتب نوشته شده در اين زمينه بايد مراجعه كرد وبراي شناخت دستورات عملي وتكليفي بايد به رساله هاي عمليه مجتهدان عظام مراجعه كرد. بنابراين با رجوع به رساله مي توان واجب و حرام الهي را شناخت تا اين ويژگي تحقق يابد.

4. ترجيح دستورات خدا : دستورات خدا را بايد بردستورات نفس وشيطان و هر چيز ديگري درعمل ترجيح داد. ا نجام واجبات وترك محرمات برهر چيزي ترجيح دارد ونشانه ديگري از بندگي واقعي خداست.

5. استقامت در بندگي : بندگي خدا دايمي وهميشگي است. خداي متعال به پيامبر اكرمص در قرآن كريم مي فرمايد: فاعبده واصبر لعبادته...5 او را عبادت كن ودر راه پرستش او شكيبا باش...

خستگي وعبادت وبندگي مقطعي از ساحت بنده واقعي خدا به دور است. حضرت عليع مي فرمايد : عبادت با دوام وهميشگي دليل قاطع پيروزي ودستيابي به سعادت وخوشبختي است.6

مراداز عبادت هم فقط نماز وروزه نيست بلكه عبادت يعني اطاعت و فرمانبرداري از دستورات خدا كه درمرحله اول انجام واجبات وترك محرمات است. اميرالمؤمنينع مي فرمايد : غايه العباده الطاعه7 نهايت عبادت طاعت است.

بنابراين بندگيسرسپردگي دايم نسبت به خداي تعالي از ويژگي هاي مهم بنده واقعي خداست.

6. بندگي توأم با آزادگي : بنده واقعي خدا بايد به حدي برسد كه فقط لذت ومحبت و عشق او را به بندگي وا دارد از شوق بهشت وترس جهنم آزاد باشد. امير المؤمنين ع مي فرمايد : گروهي خدا را به انگيزه پاداش مي پرستند، اين عبادت تجارت پيشگان است، و گروهي او را از ترس مي پرستند، اين عبادت برده صفتان است، وگروهي او را براي آنكه سپاسگزاري كرده باشند مي پرستند، اين عبادت آزادگان است.8

در كلامي ديگر مي فرمايد : خدايا من تو را به خاطر بيم از كيفرت ويا به خاطر طمع دربهشت پرستش نكرده ام، من تو را بدان جهت پرستش كردم كه شايسته پرستش يافتم.9

رسيدن به بخشي از اين حالت براي بندگان را مي توان انتظار داشت.

7. چشم به كرم وبخشش الهي داشتن نه عمل خود : بنده واقعي خدا هميشه خود را مقصر مي بيند و عمل خود را به هيچ مي انگارد براي عمل خود قدري قايل نيست و پيوسته چشم به كرم او دوخته نه اينكه از غرور عمل باد در پوست اندازد.





(1) اصول كافي،ج2، باب ان السكنه هي الايمان، حديث5

(2) همان، ج2،باب ا ن الايمان،حديث3و2

(3) بحار الانوار،جلد69،ص159

(4) جهت آگاهي بيشتر درباره معنا ومفهوم وآثار تقوا مراجعه كنيد به : شهيد مطهري، سيري درنهج البلاغه،انتشارات صدرا،1370 ونيز كتاب ده گفتار شهيد مطهري، گفتار اول ودوم

(5) سوره مريم/65

(6) غررالحكم،باب العباده،ص24،318

(7) همان،ص30

(8) نهج البلاغه،كلمات قصار،حكمت237

همان،حكمت 290